Wythnos Mynediad Agored Rhyngwladol 2018

Mae Wythnos Mynediad Agored Rhyngwladol eleni (http://www.openaccessweek.org/) yn rhedeg o 22-28 Hydref ac yn cymryd fel thema "dylunio sylfeini teg ar gyfer gwybodaeth agored."


Dyma ein rhaglen ym Mangor:



Lansio wythnos Mynediad Agored ym Mangor - galw heibio i de / coffi a chacen
Dydd Llun 22ain Hydref, 13.00-14.00
Prif Lyfrgell
Cynulleidfa: croeso i holl staff a myfyrwyr


Trafodaeth Ddata Agored: Catalogio data morol.
Bydd Beth Hall (Rheolwr yr Ystorfa a Data Ymchwil (yn ystod cyfnod mamolaeth)) - yn trafod rheoli data ymchwil gyda Cathy Blakey (Llyfrgellydd Data ar gyfer iMarDIS (SEACAMS 2)).
Dydd Mawrth 23 Hydref 11.00-12.00
Adeilad Deiniol Ystafell 008
Cynulleidfa: croeso i holl staff a myfyrwyr
Sesiwn galw heibio.
Te / coffi a bisgedi ar gael.


Sesiwn hyfforddiant Wythnos Mynediad Agored: Sut i wneud eich allbynnau Mynediad Agored trwy PURE.
Sesiwn galw heibio.
Croeso i bawb.
Cynulleidfa: Croesewir yr holl staff ac ymchwilwyr ôl-raddedig
Dydd Mawrth 23 Hydref, 13.00-14.00
Deiniol AD035


Ar gyfer staff y Llyfrgell: Sioe Deithiol Hawlfraint.
Fforwm Llyfrgelloedd Addysg Uwch Cymru (WHELF): Ar agor i staff y llyfrgell: Sioe Deithiol Hawlfraint. Dewch draw a chwarae'r gêm cardiau Hawlfraint a chynnal trafodaeth ar bopeth sy'n ymwneud â hawlfraint. Cysylltwch â Jenny Greene am ragor o wybodaeth.
Dydd Mercher 24 Hydref, 10.30-15.00
Neuadd Reichel
Cynulleidfa: Staff y llyfrgell (gofynnwn i staff eraill ac ymchwilwyr ôl-raddedig â diddordeb gysylltu â Jenny Greene (j.greene@bangor.ac.uk) am ragor o wybodaeth)


Sesiwn Hyfforddiant yr Ysgol Ddoethurol: Cyhoeddi Mynediad Agored.
Dydd Iau, 25 Hydref, 10.00-11.00
Alun_101Cynulleidfa: Ymchwilwyr Ôl-raddedig
Cofrestru ar gael: https://www.bangor.ac.uk/doctoral-school/workshops/rhaglen/cyhoeddi-mynediad-agored-37706


PhTe
Mae PhTe yn ddigwyddiad a gynhelir bob dydd Iau rhwng 12pm-2pm yn Undeb y Myfyrwyr. Mae PhTe yn gyfle i Ymchwilwyr Ôl-radd ddod at ei gilydd a thrafod eu gwaith, eu hymchwil a chael sgwrs gyffredinol dros baned o de neu goffi a bisgedi. Y sgwrs yr wythnos hon fydd cyhoeddi Mynediad Agored.
Dydd Iau 25 Hydref, 12-2pm
Cynulleidfa: Ymchwilwyr Ôl-raddedig
Undeb Bangor (4ydd Llawr, adeilad Pontio)


#ThesisThursday a #OAThesis
Ymgyrch cyfryngau cymdeithasol sy'n hyrwyddo Traethodau Hir Mynediad Agored (yn Saesneg)
Dydd Iau, 25 Hydref
Ar-lein yn unig


Gweithdy Cyhoeddi'r Gymdeithas Frenhinol.
Dydd Gwener, 26 Hydref, 10-11.30
Pontio PL5
Croeso i holl staff a myfyrwyr
Bydd y tîm Cyhoeddi o'r Gymdeithas Frenhinol yn cynnal gweithdy cyhoeddi sydd wedi'i anelu at fyfyrwyr Meistr, ymchwilwyr PHD ac Ôl-ddoethurion. Bydd y sesiwn yn ymdrin â phob agwedd ar sut i gyhoeddi papur gwyddonol mewn cyfnodolion rhyngwladol o safon uchel. Bydd y sesiwn ryngweithiol yn cynnwys cyflwyniadau ac ymarferion, gyda sesiwn holi ac ateb. Bydd gwybodaeth hefyd ar gael am y Gymdeithas Frenhinol a'i chyfnodolion.
Mae'r meysydd a drafodwyd yn cynnwys: Sut i ddewis cyfnodolyn i gyhoeddi eich ymchwil; Sut i baratoi eich papur ar gyfer ei gyflwyno; Polisïau a moeseg Cyfnodolyn; Modelau gwahanol o gyhoeddi e.e. mynediad agored yn erbyn mynediad di-agored; Sut i hyrwyddo'ch papur unwaith y bydd wedi ei gyhoeddi
Cofrestru ar gael: https://www.bangor.ac.uk/doctoral-school/workshops/rhaglen/gweithdy-cyhoeddi-r-gymdeithas-frenhinol-37945

Digwyddiad Wythnos Caru Data 14 Ebrill 2018

Daeth staff ymchwil, myfyrwyr ôl-radd a staff cefnogi ynghyd ar 14 Chwefror i nodi wythnos  Caru Data Rhyngwladol gyda phrynhawn o sgyrsiau bywiog llawn gwybodaeth o dan y pennawd Straeon Data. Roedd y cyfarwyddyd i'r cyflwynwyr yn syml: 10 munud ar unrhyw agwedd ar ddata ymchwil.  Yr hyn a gafwyd oedd cyflwyniadau yn codi cwestiynau, mynd i'r afael â heriau a thrafod arloesi ym maes Rheoli Data Ymchwil, i gyd yn dangos bywiogrwydd Rheoli Data Ymchwil yma ym Mangor.

Agorodd Dr Dave Perkins y cyflwyniadau gan ein diddori gyda detholiad o ddelweddau a gymerwyd o'r byd o'n cwmpas. Eglurodd fod angen trosi darnau cyfrifiadurol er mwyn trosglwyddo'r byd go iawn i'r byd digidol. Oherwydd natur y trosi hwn, ceir elfen o aneffeithlonrwydd sy'n arwain mewn rhai achosion at ddelweddau picsel o ganlyniad i chwyddo'r testun. Gorffennodd trwy ofyn y cwestiwn 'A yw hi'n bwysig os nad yw cystal â'r byd go iawn?' A ydym yn fodlon derbyn yr aneffeithlonrwydd hwn?

Roedd yn bleser gennym groesawu cydweithwyr o Adnoddau Naturiol Cymru a rhoddodd Harriet Robinson drosolwg gwych o ehangder a dyfnder y data sydd ar gael ganddynt. Cesglir y data hwn gan Adnoddau Naturiol Cymru ac mae'n sicrhau bod penderfyniadau a wneir am y byd naturiol yn seiliedig ar dystiolaeth gadarn. Mae ganddynt sawl casgliad o ddata, gyda'r cwbl ar gael o dan Drwydded Llywodraeth Agored, yn cynnwys: Recorder 6, Marine Recorder, Arc GIS, WIRS a WISKI (hydrometreg a data telemetreg yn cymryd recordiadau bob 15 munud ar draws miloedd o leoliadau). Gellir cael data Adnoddau Naturiol Cymru trwy Lle, sef porth-geo a ddatblygwyd fel partneriaeth rhwng Llywodraeth Cymru ac Adnoddau Naturiol Cymru, sydd ar gael yn: http://lle.gov.wales/home. Mae Adnoddau Naturiol Cymru yn sicrhau y gellir cael hyd i ddata, mynd ato a'i ailddefnyddio ac maent ar hyn o bryd yn gweithredu ar lefel agored 3*. Mae rhai datblygiadau cyffrous ar y gweill. Maent yn bwriadu bod yn sefydliad Data trwy Ddylunio sy'n cyrraedd lefel 5* o ran bod yn agored, gan wella'r dechnoleg ar gyfer cyhoeddi data, arloesi wrth ddefnyddio data a dyhead i fynd yn Fyd-eang.

Bu Laurence Jones, myfyriwr PhD yn Ysgol Busnes Bangor yn disgrifio'r mathau o ddata mae'n eu defnyddio, y cronfeydd data ariannol y gall ymchwilwyr yn yr Ysgol Busnes fynd atynt a'r modelau a ddefnyddir i ddadansoddi'r data maent yn eu cael. Yn yr achos hwn nid yw data yn cael ei greu, ond caiff ei ddefnyddio a'i ddadansoddi ar derfynellau cyfrifiaduron (y cyfeiriodd Laurence atynt yn gellweirus fel y rhai a welir mewn ffilmiau fel The Big Short). Mae'r data hwn cynnwys data am y farchnad stoc (bob dydd, bob eiliad, bob milieiliad), data am statws credyd a data cwmnïau yn cynnwys mantolenni ariannol. Eglurodd sut y bydd yn dadansoddi a dehongli'r data hwn a sut y bydd yn ymdrin ag allanolynnau (arsylwadau penodol, Trimming, Winsorizing), o ystyried nad yw'r data bob amser yn gywir 100%.   Yna, gan ddefnyddio modelau dilyniant, gallant reoli gwahanol bethau a all fod yn effeithio ar newidynnau dibynnol, er enghraifft, yr effaith a all rheoleiddio ei gael ar lwyddiant cwmnïau.

Cafwyd stori am bysgod gan Adel Heenan, sef cymrawd ôl-ddoethurol newydd yn Ysgol Gwyddorau'r Eigion Prifysgol. Cyn dod i Fangor bu Adel yn gweithio ym Mhrifysgol Hawai'i yn casglu data ar gyfer y National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA, adran masnach yr Unol Daleithiau) yn monitro pysgod y riffiau cwrel ar draws y Môr Tawel. Ychwanegodd Adel awyrgylch i'w chyflwyniad trwy ddangos fideo yn y cefndir o arolwg samplu pysgod.  Cynhyrchwyd set ddata anferthol gan y project hwn a chyflwynwyd adroddiad am y canfyddiadau i Gyngres Unol Daleithiau America.  Cyhoeddodd yr Arlywydd Obama yn 2012 gyfarwyddeb oedd yn gwthio'r agenda Data Agored yn yr Unol Daleithiau. Roedd angen ymestyn mynediad i'r data hwn, sefydlu mesurau rheoli ansawdd er mwyn sicrhau effeithlonrwydd o ran ymdrin â cheisiadau am ddata a gwella'r drefn o archifo data. Roedd Adel yn argymell defnyddio GitHub a'r cwrs addysgol agored Reproducible Research sydd ar gael trwy Coursera.

Cafwyd egwyl hanner ffordd drwy'r sesiwn gyda lluniaeth, cyfle i ofyn cwestiynau a rhwydweithio yn ogystal ag annog cyfraniadau i'n Haddewid Caru Data a chalon datblygu data. Gofynnwyd i bawb addo un peth roeddent yn bwriadu ei wneud gyda'u data ymchwil ac awgrymu pa ddatblygiadau yr hoffent eu gweld yn y brifysgol mewn perthynas â rheoli data ymchwil.

Dechreuodd yr Athro Jonathan Roberts yr ail hanner gyda'r neges caru data caru delweddu.

Adroddodd bedair stori sydd wedi arwain at bedair gwers am reoli data ymchwil yn dda fel a ganlyn:

• Diffinio'r broblem
• Cynllunio a chreu dewisiadau eraill
• Meddwl yn feirniadol
• Asesu canlyniadau gyda defnyddwyr.

Mae Jonathan, ynghyd â Panos Ritsos a Chris Headleand, wedi cyhoeddi llyfr o'r enw  Five Design-Sheets: Creative Design and Sketching for Computing and Visualisation, sy'n arwain y darllenydd trwy fraslunio fel ffordd o weld beth yw'r broblem a chreu ateb.

Ymunodd Graham Worley â ni i siarad am y project SEACAMS 2 newydd gyda'r bwriad o sicrhau bod 20TB o ddata ar gael i'r Diwydiant Ynni Adnewyddadwy'r Môr. Maent wedi creu iMARDIS, system gwybodaeth data môr integredig, fel y bod y data hwn ar gael.  Arwyddair y project yw “Mesur unwaith, defnyddio sawl gwaith".   Mae'n ymadrodd sy'n cwmpasu'r symudiad at ddata agored. Eu nod yw cynnig gwasanaeth lawrlwytho data, datblygu cynnyrch data a chreu offer dadansoddi a modelu.  Maent wedi cynllunio seilwaith sy'n cynnig mwy na dim ond storfa ddata, mae'n cynnig metadata gronynnol, mynediad dynamig, y gallu i adfer is-setiau o'r data a defnyddio APIs ar gyfer mynediad rhaglennol i'r data i gael adborth amser real. Maent hefyd wedi cynllunio rheolwr metadata ac wedi prosesu tua 4TB o'r data.  Y rhan anoddaf o'r daith hyd yma oedd yr agwedd trwyddedu data trwy geisio sicrhau bod y data mor agored â phosibl ond gan gadw cydbwysedd ochr yn ochr ag ystyriaethau academaidd.

Yr ail fyfyriwr PhD i roi cyflwyniad oedd Cameron Gray o'r Ysgol Cyfrifiadureg. Trwy ddefnyddio dadansoddiadau Learner, mae wedi gallu asesu cyfradd cadw myfyrwyr yn seiliedig ar y 3 wythnos gyntaf o bresenoldeb ac wedi cynhyrchu model rhagfynegol. Gellir defnyddio’r model hwn i adnabod pa fyfyrwyr sydd mewn perygl o adael a ffurfio sail ar gyfer strategaethau ymyrryd.  Gall y data hefyd adnabod unrhyw ddigwyddiadau a allai sbarduno cwymp mewn presenoldeb. Bydd hyn yn arwain at wneud penderfyniadau wedi'u llywio gan ddata.

Y siaradwr olaf yn y digwyddiad cyntaf hwn am Straeon Data oedd Dr Panos Ritsos a siaradodd am ddelweddu y tu hwnt i'r cyfrifiadur, y peth mawr nesaf? Mae realiti cymysg/estynedig a Rhyngrwyd Pethau yn mynd i newid ein canfyddiad o ofod gwybodaeth a ffisegol. Gall data ddod yn fwy treiddiol, ac mae hyn yn digwydd. Gallai hyn arwain at ddiwedd y cyfrifiadur wrth i ni symud at dechnolegau mwy symudol. Mae'n gweithio ar ddelweddu synthetig, cynrychioliadau data amser real mewn gofod ffisegol. Ymestyn yr amgylchedd trwy ryngweithio, ail-weithio gwrthrychau. Mae hyn yn arwain at fath gwahanol o fod yn agored, cyfleustod agored. Roedd yn annog unrhyw un sydd â diddordeb mewn delweddu data i gysylltu.

Hoffem ddiolch i'r holl siaradwyr am eu cyfraniad i ddigwyddiad bywiog a diddorol.  Rhannwyd syniadau da a thynnwyd sylw at arferion da.  Roedd y digwyddiad yn tynnu sylw at gwmpas ac amrediad y data sy'n cael ei gynhyrchu, ei drin a'i reoli yn y Brifysgol.  Bydd cael gwell dealltwriaeth o'r hyn sy'n digwydd yn ymarferol yn ein helpu i wella sut mae'r brifysgol yn cefnogi datblygiadau rheoli data ymchwil yn y dyfodol.

Cynhaliwyd y digwyddiad hwn yn ystod Carnifal Cynaliadwyedd Bangor, gyda'r bwriad o arddangos ystod ac amrywiaeth y digwyddiadau sy'n gysylltiedig â chynaliadwyedd a gynhelir mewn mis arferol ym Mhrifysgol Bangor.  Mae rheoli data ymchwil yn dda yn hanfodol i sicrhau bod data ar gael yn y tymor hir. Mae’n hanfodol hefyd bod data, sy'n hollbwysig i ymdrechion cynaliadwyedd byd-eang, yn cael ei rannu'n agored ar gyfer cydweithio a lles cyffredinol.  Nid yw Prifysgol Bangor yn gweithio ar ben ei hun, a dylem fod yn manteisio ar ddatblygiadau mewn mentrau Rheoli Data Ymchwil ar draws y sector addysg uwch yn y DU i gael atebion cynaliadwy ledled y DU.

Diolch i Dr James Wang, Ysgol Peirianneg Electronig, a engrafodd y tocynnau Data yma ar gyfer ein cyflwynwyr.

Cyhoeddi Mynediad Agored ym Mangor: Ystyriaethau ar ein cynnydd gan Dr Michelle Walker ar gyfer Wythnos Mynediad Agored 2017

Wrth i ni agosau at Wythnos Mynediad Agored Rhyngwladol arall, dyma'r amser i ni feddwl am yr hyn a gyflawnwyd dros y flwyddyn ddiwethaf ac edrych ymlaen at beth nesaf ym mynediad agored yma ym Mangor. Rhoddodd ein neges flog ar gyfer Wythnos Mynediad Agored 2016 adolygiad manwl o berthynas Bangor â mynediad agored. Mae meddwl am y blog hwn wedi amlygu natur flaengar rhai o'n haelodau staff, er ein bod yn teimlo weithiau bod ein cynnydd yn araf. Ond ymddengys ein bod wedi gwneud camau cadarnhaol iawn y llynedd.

Ym mis Ebrill 2016, dechreuom brosiect traws-sefydliadol i weithredu PURE fel ein System Gwybodaeth Ymchwil Gyfredol (Current Research Information System CRIS) a'n gadwrfa sefydliadol. Mae dipyn o ffordd i fynd hyd nes y byddwn yn rhoi'r system ar waith yn llawn gan ein bod wedi bod yn bwrw ymlaen â chyflwyno'r system yn raddol ers mis Ebrill 2016. Yn y cyfamser, rydym wedi mewnforio'r holl wybodaeth am allbwn ymchwil sydd eisoes wedi ei chofnodi gan y sefydliad ac wedi gwneud PURE yn gadwrfa sefydliadol. Rydym wedi hyfforddi oddeutu 400 aelod staff (staff academaidd, staff y gwasanaethau canolog a staff gweinyddol), mewn 43 o sesiynau hyfforddi gwahanol, ar sut i ddefnyddio PURE i ddiweddaru eu proffiliau, gan gysylltu â swyddogaethau'r gadwrfa.

Ar yr adeg hon y llynedd, roedd PURE yn teimlo fel newid cymharol newydd ac rydym wedi ymgorffori'r system, ond hefyd ffordd newydd o weithio. Bûm yn ailedrych ar ein hen gronfa ddata cyhoeddiadau yr wythnos o'r blaen ac ni allaf gredu faint o bethau sydd wedi newid. Nid yw hyn yn golygu bod y system PURE sydd gennym yn berffaith eto, ond mae'n gymaint gwell na'r hyn oedd gennym o'r blaen.

Mae symud i'n cadwrfa PURE wedi cyfrannu at y newidiadau o ran nifer yr eitemau yn ein cadwrfa a'r llif gwaith sy'n gysylltiedig â'i chynnal. Rydym wedi gweld cynnydd o 147% yn nifer yr eitemau testun llawn a gofnodwyd. Cyn dyfodiad PURE, roedd yr holl eitemau yn ein cadwrfa'n cael eu hychwanegu a'u gwirio â llaw gan staff y gadwrfa. Ers y newid, mae 68% o'r cofnodion wedi cael eu cofnodi gan staff academaidd. Rydym yn dal i wirio, ategu a dilysu pob cofnod (gyda'n tîm cadwrfa bychan) ond mae hwn wedi bod yn gam ymlaen cadarnhaol. Ni ellir priodoli'r holl newidiadau hyn i PURE yn unig. Mae gofynion mynediad agored REF wedi canolbwyntio sylw ac ymdrech a chynyddu'r angen am systemau canolog i fonitro'r holl ddatblygiadau hyn. Rydym hefyd wedi gweld cynnydd mewn academyddion yn ychwanegu gwybodaeth gyhoeddi hanesyddol. Yn hanesyddol, o ganlyniad i ddiffyg staff, dim ond gwybodaeth gyhoeddi ein hacademyddion o 2000 ymlaen oedd y sefydliad yn ei chofnodi. Wrth symud at fetaddata a gofnodir gan awduron, rydym yn gweld ehangiad yn y ffrâm amser a nifer y cofnodion sydd gennym bellach.

Mae symud i system PURE wedi ein galluogi i ddechrau cysylltu'r holl ddata am y tro cyntaf. Rydym yn edrych ymlaen at ragor o ddatblygiadau cyffrous pan fyddwn yn cyflwyno'r porth uwch. Bydd hyn yn ein galluogi i ddelweddu llawer mwy o gynnwys i'r byd y tu allan nag y gallwn ar hyn o bryd a chaniatáu i ni rannu cynnwys ymchwil ar dudalennau gwe ysgolion gyda data o PURE. Bydd hefyd yn caniatáu i ni symud ein traethodau ymchwil o'u hen gartref yn ein cadwrfa ePrints i system PURE. 

Mewn amrywiol gynadleddau, gweminarau a rhestrau postio dros y flwyddyn ddiwethaf, mae'r camau mae'r sefydliadau wedi eu cymryd yn y maes mynediad agored wedi dod yn gynyddol amlwg. Mae'n galonogol clywed am y cynnydd yn y cynnwys mynediad agored a'r eitemau a gofnodir yn y cadwrfeydd mewn rhai sefydliadau ac mae hefyd yn gwneud lles codi ymwybyddiaeth am y trafferthion rydym i gyd yn eu hwynebu. Mae'n gadarnhaol bod camau o'r fath yn cael eu gwneud tuag at fynediad agored, ac mae hyn oll yn ychwanegu at ddatblygiad cyffredinol yr agenda mynediad agored.  Mae'r datblygiadau hyn yn golygu bod mynediad agored ym Mangor yn edrych yn llawer mwy cadarnhaol nag erioed o'r blaen erbyn hyn.

Nid ydym wedi tanysgrifio i'r cynnwys rydych ei eisiau?

Mae Gwasanaethau Llyfrgell ac Archifau Prifysgol Bangor yn deall pa mor rhwystredig yw methu â gweld cynnwys rydych angen ei ddarllen. 

Ein nod yw darparu mynediad at gynnwys sy'n diwallu eich anghenion o ran ymchwil ac addysgu; rydym yn cynnal adolygiad o gyfnodolion pob blwyddyn mewn ymgynghoriad â staff academaidd, cynrychiolwyr llyfrgell, rheolwyr  colegau a deoniaid i argymell canslo tanysgrifiadau (yn seiliedig ar ddata ar gost a defnydd) a gwneud ceisiadau am adnoddau newydd.

Yn wyneb costau cynyddol cyfnodolion, mae'n fwyfwy pwysig bod ymchwilwyr yn ymwybodol o ffyrdd eraill o gael erthyglau testun llawn.

Os nad oes gan y llyfrgell eitem rydych ei hangen, a'i bod yn hanfodol i'ch ymchwil neu eich astudiaeth, gwnawn geisio ei fenthyca o lyfrgell arall.  Sylwer bod y Gwasanaeth Llyfrgell ac Archifau yn rhoi cymhorthdal tuag at y gwasanaeth hwn. Am ragor o fanylion, ewch i: https://www.bangor.ac.uk/library/using/docdel.php.en

Dyma rai ffynonellau eraill o erthyglau testun llawn:

• Mae Google Scholar yn darparu cysylltiadau i destunau llawn pan fydd ar gael am ddim ar-lein, maent yn eu casglu o dudalennau personol awduron a chadwrfeydd prifysgolion, ond yn aml mae'r cysylltiadau yn mynd â chi i dudalen we'r cyhoeddwr sy'n gofyn i chi dalu er mwyn gweld y testun. 
• Mae gan PubMed opsiwn LinkOut ar gyfer erthyglau, sy'n cynnwys fersiynau am ddim sydd ar gael mewn cadwrfeydd sefydliadol. 
• Mae OpenDOAR yn gyfeiriadur awdurdodol i gadwrfeydd mynediad agored academaidd sy'n eich galluogi i chwilio ar draws cynnwys cadwrfeydd http://www.opendoar.org/search.php
• Mae ScienceOpen yn gweithio fel casglydd yn dod â chynnwys mynediad agored at ei gilydd o ystod eang o gyhoeddwyr a llwyfannau yn cynnwys PubMed Central, arXiv a SciELO. Mae ScienceOpen hefyd yn cynnwys data am ddyfyniadau a defnydd, ac yn annog adolygu erthyglau gan gymheiriaid ar ôl cyhoeddi i ddileu rhagfarn. https://www.scienceopen.com/

Edrychwch hefyd ar yr adnoddau newydd hyn a allai eich helpu i gael mynediad am ddim a chyfreithiol i erthyglau sy'n rhaid talu amdanynt fel arfer:

• Open Access Button – adnodd ffynhonnell agored rhad ac am ddim y gellir ei ddefnyddio ar-lein trwy'r wefan neu fel estyniad porwr i Chrome neu Firefox. Ar wefan Open Access Button https://openaccessbutton.org/ teipiwch yr URL, DOI, PMID ID, y teitl neu ddyfyniad o'r erthygl. Os yw'r erthygl ar gael, byddwch yn cael cyswllt i gael mynediad ati. Fel arall, os ydych wedi lawrlwytho'r estyniad ar gyfer Chrome neu Firefox, ewch i dudalen yr erthygl ar wefan y cyfnodolyn a chliciwch y botwm OA yn eich porwr, a fydd yn dangos a yw ar gael. Efallai y bydd gennych ddiddordeb hefyd mewn darllen am broject JISC newydd sy'n archwilio gwasanaeth newydd, a fyddai'n ymgorffori defnyddio Botwm Mynediad Agored yn y llif gwaith benthyg rhwng llyfrgelloedd/darganfod. Nod y project hwn yw: atal ceisiadau benthyg lluosog rhwng llyfrgelloedd am yr un erthygl; gwella profiad y defnyddiwr o'r broses benthyg rhwng llyfrgelloedd; cyfrannu at wneud mwy o erthyglau yn rhai mynediad agored; cynnig effeithlonrwydd o ran cost ac amser drwy wirio a yw ddeunydd y gofynnir amdano eisoes ar gael o dan amodau mynediad agored. https://www.jisc.ac.uk/rd/projects/supporting-inter-library-loans-with-the-open-access-button
• Unpaywall - estyniad porwr newydd ei lansio a ddatblygwyd gan Impactstory. The browser extension can be downloaded for Chrome and Firefox and allows you to find free, full text versions of articles, where they exist. Gellir lawr lwytho'r estyniad porwr ar gyfer Chrome a Firefox ac mae'n eich galluogi i ddod o hyd i fersiynau testun rhydd, llawn o erthyglau, lle maent yn bodoli. Pan fydd Unpaywall wedi ei osod yn Google Chrome neu Mozilla Firefox, bydd tab gwyrdd neu lwyd yn ymddangos ar ochr y sgrin. Mae arwydd 'datgloi' gwyrdd yn golygu bod fersiwn am ddim o'r erthygl ar gael ac mae arwydd 'clo' llwyd yn golygu na lwyddwyd i ddod o hyd i fersiwn am ddim o'r erthygl. http://unpaywall.org/

Deunydd darllen pellach:

• https://goldsmithslibraryblog.wordpress.com/2017/04/10/open-access-button-and-unpaywall/
• http://blogs.lse.ac.uk/impactofsocialsciences/2017/04/04/announcing-unpaywall-unlocking-openaccess-versions-of-paywalled-research-articles-as-you-browse/?platform=hootsuite
• http://www.chronicle.com/article/How-a-Browser-Extension-Could/239714
• https://www.nature.com/news/unpaywall-finds-free-versions-of-paywalled-papers-1.21765

 

 

 

 

Cael trafferth gweld testun llawn erthygl cyfnodolyn?

Yr achos mwyaf cyffredin o drafferthion oddi ar y campws yw dilyn cyswllt allanol neu fynd yn uniongyrchol i dudalen we cyhoeddwr.  Gallwch weld holl lyfrau, cyfnodolion a chronfeydd data electronig y llyfrgell ar gyfrifiaduron oddi ar y campws, ond mae'n rhaid i ddarparwr yr adnoddau wybod eich bod yn aelod o Brifysgol Bangor.  Os ydych wedi cyrraedd gwe-dudalen y cyhoeddwr, chwiliwch am opsiwn i fewngofnodi trwy'r system fewngofnodi sefydliadol, Shibboleth neu UK Access Federation, ac yna dewiswch Brifysgol Bangor o'r rhestr. Sylwer os byddwch yn pori safleoedd cyhoeddwyr, byddant hefyd yn dangos teitlau nad ydynt wedi eu cynnwys yn ein tanysgrifiad.

Y ffordd orau o sicrhau eich bod yn cael y cynnwys testun llawn pan fyddwch oddi ar y campws yw dod o hyd i'r erthygl neu'r cyfnodolyn ym mheiriant chwilio'r llyfrgell ac yna dilyn y cyswllt at y cynnwys testun llawn.  Yn ddiofyn, bydd peiriant chwilio'r llyfrgell yn dangos eitemau sydd â mynediad testun llawn yn unig. (Gallwch hefyd dicio'r blwch "Dangos canlyniadau heb fynediad testun llawn hefyd"). Os nad ydych ar y campws, cliciwch ar y cyswllt yn y blwch "gweld ar-lein" a bydd yn gofyn i chi deipio eich enw defnyddiwr a chyfrinair Prifysgol Bangor cyn mynd â chi at y testun llawn. Mae rhai cyfnodolion ar gael i ni gan nifer o wahanol ddarparwyr, felly byddwch yn gweld nifer o ddewisiadau gyda gwahanol ddyddiadau; cofiwch sicrhau eich bod yn dewis y cyswllt cywir.

Os ydych yn chwilio ar gronfa ddata lyfryddol megis Web of Science neu ProQuest, bydd rhaid i chi ddilyn y cysylltiadau testun llawn i weld y testun llawn, nid ydym yn tanysgrifio i'r holl gynnwys y byddwch yn ei weld ar gronfa ddata lyfryddol. 

Os ydych yn chwilio gyda Google Scholar, rydym wedi galluogi llawer o'r cysylltiadau testun llawn at y cynnwys sydd yn ein tanysgrifiad; ar y campws, byddwch yn gweld cysylltiadau "testun llawn ym Mangor".  Er mwyn galluogi hyn ar eich cyfrifiadur eich hun oddi ar y campws, ewch i hafan Google Scholar, dewiswch "cysylltiadau llyfrgell", yna chwiliwch am Brifysgol Bangor ac yna ei dewis.  Nid ydym wedi galluogi'r holl gysylltiadau cynnwys, felly mae'n syniad da gwirio peiriant chwilio'r llyfrgell am y cynnwys; hefyd, efallai y bydd yr erthygl gennym mewn print hefyd.

Os ydych yn credu y dylem fod â mynediad at erthygl, ond nid yw'n gweithio, cysylltwch â ni (manylion isod) gyda manylion llawn yr erthygl (awdur, teitl, cyfnodolyn, rhifyn/cyfrol, blwyddyn, rhifau tudalennau) fel y gallwn edrych i mewn i'r mater.  Mae gwefannau pob cyhoeddwr yn edrych ac yn ymddwyn ychydig yn wahanol a gall ein cysylltiadau fod wedi torri, felly cysylltwch â ni unrhyw bryd byddwch yn cael trafferth.

Am ragor o gymorth, cysylltwch â'r Tîm Cefnogaeth Academaidd ar libsupport@bangor.ac.uk

Hanes diweddar cyhoeddi mynediad agored ym Mhrifysgol Bangor

Hoffem gyflwyno hanes byr am y gwaith o ddatblygu cyhoeddi mynediad agored ym Mhrifysgol Bangor ar y thema "Open in Action" ar gyfer Wythnos Mynediad Agored Rhyngwladol 2016.  Os hoffech anfon unrhyw sylwadau atom am yr erthygl hon neu os hoffech rannu eich myfyrdodau eich hun ynglŷn â chyhoeddi mynediad agored ym Mangor, cysylltwch â ni yn repository@bangor.ac.uk a byddwn yn cyhoeddi eich sylwadau ar y blog.

Mae'r erthygl yma yn egluro'r hyn sydd wedi bod yn digwydd ym Mangor, mae'r erthygl flaenorol yn rhoi llinell amser byr iawn o gyhoeddi mynediad agored yn y DU.

Yn 2005, dechreuodd Claire Davis, Rheolwr Asesu Ymchwil (y Swyddfa Ymchwil a Menter) gronfa ddata mynediad caeedig mewnol i gofnodi'r holl waith a gyhoeddwyd gan staff Prifysgol Bangor (datblygwyd y gronfa wedyn gan y Swyddfa Ymchwil a Menter a Gwasanaethau TG fel y system CRIMS mewnol).  Roedd y gronfa ddata cyhoeddiadau yn hanfodol at ddibenion asesu ymchwil ac adroddiadau allanol, ac roedd yn cynnwys cofnodion llyfryddol manwl, wedi eu dilysu a'u cyfoethogi, ond nid oedd yn cynnwys mynediad agored i gopïau testun llawn. Dechreuwyd project i fwydo'r cofnodion llyfryddol i gadwrfa DSpace gyda'r nod o ychwanegu copïau testun llawn lle bo hynny'n bosib, ond oherwydd diffyg staffio a buddsoddiad nid oedd modd cysylltu'r cofnodion â chopïau testun llawn ar y pryd.

Yn 2012, sefydlodd Gwasanaeth Llyfrgell ac Archifau Prifysgol Bangor weithgor ar gyhoeddi mynediad agored; lansiwyd cyfres newydd o we-dudalennau llawn gwybodaeth am fynediad agored; a drafftiwyd polisi cyhoeddi newydd ar gyfer y brifysgol oedd yn annog ymchwilwyr Bangor i gyhoeddi trwy fynediad agored.   Arweiniwyd y gwaith hwn gan Sue Hodges (Cyfarwyddwr  y Gwasanaeth Llyfrgell ac Archifau) a Tracey Middleton (Rheolwr Gwasanaethau a Datblygiadau Digidol erbyn hyn a Llyfrgellydd Adnoddau Electronig ar y pryd).

Yn 2013, gwnaeth Graham Worley (Cydlynydd Ymchwil, Gwasanaethau TG) a Dr Beth Hall (Llyfrgellydd Cefnogi Ymchwil, y Gwasanaeth Llyfrgell ac Archifau) adolygiad trylwyr o feddalwedd cadwrfa a chynnig y dylid symud tuag at gadwrfa E-prints mynediad agored yn hytrach na cheisio adfywio'r gadwrfa DSpace wreiddiol. (Roedd y penderfyniad hwn yn seiliedig i raddau helaeth ar ofynion yr ESRC ar gyfer rheoli data ymchwil o 1 Mai 2015 ymlaen).  Mewnforiwyd data o gronfa ddata cyhoeddiadau'r Swyddfa Ymchwil a Menter a'u bwydo i E-Prints.

Yn 2013, y flwyddyn gyntaf a gawsom gyllid grant bloc gan yr RCUK, roeddem yn anelu at sicrhau bod yr holl weithiau a gyllidwyd gan yr RCUK ar gael trwy fynediad agored trwy'r llwybr Aur gan nad oedd y llwybr Gwyrdd ar gael i ymchwilwyr Bangor tan 2014 pan lansiwyd y gadwrfa E-Prints newydd, sef eBangor.  Yn 2014, ymunodd Dr Michelle Walker a'r Gwasanaeth Llyfrgelloedd ac Archifau mewn swydd newydd fel Rheolwr Cadwrfa a Data Ymchwil (roedd Michelle yn Swyddog Cyhoeddiadau yn y Swyddfa Ymchwil a Menter cyn hynny). Dechreuodd Michelle, ynghyd â Marjan Baas-Harmsma a fu'n gweithio ar y project dros gyfnod mamolaeth, y broses o gysylltu'r cofnodion llyfryddol â chopïau testun llawn yn y gadwrfa newydd, eBangor.

Mae hyrwyddo a chodi ymwybyddiaeth ymhlith staff academaidd ym Mhrifysgol Bangor o opsiynau cyhoeddi trwy fynediad agored a gofynion cyllidwyr wedi bod yn hanfodol.  Ers 2012, rydym wedi ymweld ag ysgolion a cholegau'r brifysgol, wedi arwain sesiynau hyfforddi trwy gyfrwng rhaglenni hyfforddi ysgolion i staff a myfyrwyr doethurol, wedi rhoi cyflwyniadau i Grŵp Tasg Strategaeth Ymchwil y brifysgol ac wedi parhau i eirioli dros fynediad agored ar bob cyfle.  Rydym hefyd wedi trefnu digwyddiadau blynyddol gyda siaradwyr gwadd gwych ar gyfer yr Wythnos Mynediad Agored Rhyngwladol.

Rydym wedi elwa o gytundebau rhwng JISC a nifer o gyhoeddwyr i wrthbwyso taliadau mynediad agored, yn enwedig SAGE o 2012 ymlaen.  Rydym hefyd wedi elwa o gynllun talebau mynediad agored y Gymdeithas Gemeg Frenhinol i'w tanysgrifwyr "pecyn Aur". Rydym yn parhau i drafod â chyhoeddwyr ynglŷn â gwrthbwyso costau mynediad agored wrth adnewyddu tanysgrifiadau.  Rydym yn gwneud defnydd o'r cytundeb mynediad agored rhagorol gyda Springer a byddem yn hoffi sicrhau mwy o gytundebau tebyg gyda chyhoeddwr eraill.

Mewn ymateb uniongyrchol i'r gofynion REF newydd ar gyfer mynediad agored, a fydd yn berthnasol i gyhoeddiadau o fis Ebrill 2016, rydym wedi gweld cynnydd yn nifer yr eitemau a anfonir i'r gadwrfa. 

Yn ystod 2016 rydym hefyd wedi bod yn defnyddio PURE, system reoli gwybodaeth ymchwil traws-brifysgol.  Claire Davis (Swyddfa Ymchwil a Menter), Michelle Walker (Gwasanaeth Llyfrgell ac Archifau) a Graham Worley (Gwasanaethau TG) sy'n arwain y gwaith o roi'r system newydd hon ar waith ar draws y brifysgol. Mae PURE yn dod â gwybodaeth ymchwil o ffynonellau mewnol ac allanol ynghyd ac yn hwyluso dull wedi'i seilio ar dystiolaeth o ymdrin â strategaethau ymchwil a chydweithredu, ymarferion asesu, cydymffurfio â gofynion mynediad agored RCUK a HEFCE ac amlygrwydd gweithgaredd ymchwil cyfredol.  Rydym wedi symud pob cyhoeddiad ymchwil o eBangor i PURE.  Mae defnyddio PURE fel y feddalwedd newydd i'r gadwrfa yn ei gwneud yn haws i dîm y gadwrfa reoli'r llif gwaith, ac mae hefyd yn caniatáu i ymchwilwyr lwytho eu cyhoeddiadau eu hunain i'r system a rheoli eu proffil cyhoeddus eu hunain ar borth ymchwil y brifysgol http://research.bangor.ac.uk.

Eleni, ailysgrifennodd Dr Michelle Walker bolisi cyhoeddiadau brifysgol fel polisi mynediad agored ac fe'i cymeradwywyd gan Bwyllgor Gweithredu'r brifysgol ac rydym yn gobeithio y caiff pob erthygl mewn cyfnodolion a phob papur cynhadledd eu cyhoeddi trwy fynediad agored maes o law.

Rydym hefyd yn edrych ymlaen gyda diddordeb at ddatblygiadau mewn cyhoeddi llyfrau mynediad agored; rydym eisoes yn cefnogi'r cynllun "Knowledge Unlatched", lle mae nifer o lyfrgelloedd o bob cwr o'r byd yn rhannu'r taliad am un ffi teitl i gyhoeddwr, er mwyn i'r llyfr fod ar gael trwy fynediad agored.  Rydym hefyd wrthi'n ymchwilio i opsiynau cyhoeddi sefydliadol "mewnol", ac rydym eisiau sicrhau bod mwy o ddata ymchwil Bangor yn cael ei gyhoeddi trwy fynediad agored. 

Os nad ydych wedi eich argyhoeddi eto o fanteision cyhoeddi trwy fynediad agored, yna edrychwch ar yr adroddiad hwn ar y cynnydd yn y dyfyniadau o erthyglau mynediad agored: http://dx.doi.org/10.1371/journal.pbio.0040157 a gwyliwch yr ymchwilwyr hyn yn siarad am pam eu bod yn dewis cyhoeddi trwy fynediad agored: https://www.youtube.com/watch?v=g2JT23E1bRE&feature=related 

Cyfeiriadau:

Eysenbach, G., 2006. Cynnydd yn y dyfyniadau o erthyglau mynediad agored. PLoS Biol, 4(5), p.e157. http://dx.doi.org/10.1371/journal.pbio.0040157

Llinell amser fer o Gyhoeddi Mynediad Agored yn y Deyrnas Unedig

Mae'r neges blog hon yn rhoi llinell amser fer iawn o Gyhoeddi Mynediad Agored yn y Deyrnas Unedig a bydd y negeseuon nesaf yn y gyfres hon yn rhoi manylion am yr hyn sydd wedi bod yn digwydd mewn perthynas â chyhoeddi Mynediad Agored ym Mhrifysgol Bangor.

Er mwyn amlygu'r ffaith fod rhannu ymchwil yn agored wedi bod yn norm mewn rhai disgyblaethau ers tro byd, beth am fynd yn ôl i 1991 pan ddatblygwyd archif ar-lein o bapurau ffiseg cyn eu hargraffu: arXiv.org.  Ers 1991, dros nifer o flynyddoedd mae'r mudiad Mynediad Agored wedi mynd o nerth i nerth ac yn 2001, arwyddodd 34,000 o ysgolheigion ledled y byd "Lythyr Agored at Gyhoeddwyr Gwyddonol" yn galw arnynt i sefydlu llyfrgell gyhoeddus ar-lein er mwyn i allbynnau ymchwil mewn meddygaeth a gwyddorau bywyd fod ar gael am ddim.  Arweiniodd hyn at sefydlu'r Public Library of Science (PLOS).  Yn 2002, cynhaliwyd Menter Mynediad Agored yn Budapest pan arwyddodd gwyddonwyr gytundeb i roi blaenoriaeth i gyhoeddi eu canfyddiadau mewn cyfnodolion mynediad agored; ac yn 2003, cyhoeddwyr Datganiad Berlin ynglŷn â Mynediad Agored at Wybodaeth yn y Gwyddorau a'r Dyniaethau.

Mae llyfrgelloedd academaidd wedi bod ar flaen y gad o ran hyrwyddo mudiad Mynediad Agored; yn bennaf oherwydd costau cynyddol beunyddiol cyhoeddwyr am danysgrifio ynghyd â chyllidebau llai y sefydliadau academaidd.  Ond câi hyn ei sbarduno hefyd gan swyddogaeth llyfrgelloedd yn hyrwyddo rhannu gwybodaeth er lles y cyhoedd yn ehangach.

Ers yn gynnar yn negawd cyntaf y mileniwm hwn, rydym wedi gweld cynnydd cyson yn nifer yr allbynnau ymchwil sy'n cael eu cyhoeddi mewn cyhoeddiadau mynediad agored gan academyddion yn y Deyrnas Unedig, a chynnydd yn nifer y cadwrfeydd sefydliadol sy'n rhoi opsiwn "Cyhoeddi Mynediad Agored Gwyrdd' i ymchwilwyr (sef rhoi llawysgrif y mae'r awdur yn fodlon â hi yn fyw yng nghadwrfa'r sefydliad wedi i gyfnod embargo'r cyhoeddwyr ddod i ben). Ar ddiwedd 2007, roedd gan OpenDOAR (rhestr o gadwrfeydd mynediad agored ledled y byd fel a ddarparwyd gan SHERPA y mae ei ansawdd wedi ei sicrhau) 1,009 o gadwrfeydd ar y gofrestr, erbyn mis Gorffennaf 2016 roedd y nifer honno wedi codi i 3,201 o gadwrfeydd ledled y byd (mae'r rhestr hon yn cynnwys cadwrfeydd pwnc-benodol a rhai sefydliadol).

Ym mis Mehefin 2012, cyhoeddodd y Finch Group (Gweithgor ar Ehangu Mynediad at Ganfyddiadau Ymchwil wedi eu Cyhoeddi, dan gadeiryddiaeth y Fonesig Janet Finch) eu hadroddiad terfynol a oedd yn cefnogi'r achos dros gyhoeddi mynediad agored trwy gyfrwng rhaglen gytbwys o weithredu, ac roedd argymhelliad yn benodol i gefnogi 'r "Llwybr Aur" tuag at fynediad agored.  Derbyniodd Llywodraeth y Deyrnas Unedig bob un o argymhellion adroddiad Finch a gofyn i gyrff ariannu addysg uwch yn y Deyrnas Unedig ac i Cynghorau Ymchwil y DU (RCUK) weithredu ar yr argymhellion.  Mae polisi'r RCUK yn cefnogi'r llwybrau Aur a Gwyrdd tuag at fynediad agored, ond maent yn hyrwyddo'r llwybr aur yn bennaf drwy ddyrannu bloc o arian grant i bob sefydliad ymchwil yn y Deyrnas Unedig gan ddechrau ym mis Ebrill 2013.

Mae JISC wedi bod yn cefnogi'r sector yn llwyddiannus o ran cyhoeddi Mynediad Agored drwy gytuno â nifer o gyhoeddwyr i wrthbwyso ffioedd mynediad agored (ffioedd prosesu erthyglau) gyda thanysgrifiadau drud i becynnau o gyfnodolion. Ers mis Hydref 2015 daeth JISC Collections a Springer i gytundeb i ganiatáu i ymchwilwyr yn y Deyrnas Unedig gyhoeddi erthyglau mynediad agored mewn mwy na 1,600 o gyfnodolion Springer heb unrhyw gostau na rhwystrau gweinyddol

Ym mis Ebrill 2016, daeth polisi Cyngor Cyllido Addysg Uwch Lloegr ar fynediad agored i rym, gan ei gwneud yn ofynnol bod ymchwilwyr yn rhoi mynediad agored at unrhyw erthyglau y maent eisiau eu cyflwyno i'r ymarfer asesu ymchwil nesaf. 

Cyfeiriadau:

1.       http://www.openaccessweek.org/profiles/blogs/open-access-week-2011-a-short-history-of-open-access

2.       http://www.hefce.ac.uk/rsrch/oa/whatis/

3.       https://www.jisc.ac.uk/content/open-access/our-role